Nội soi đại tràng là thủ thuật quan trọng nhằm phát hiện, theo dõi ung thư đại – trực tràng và chẩn đoán các bệnh lý đường tiêu hóa. Để quá trình nội soi đạt hiệu quả cao nhất, việc chuẩn bị đại tràng sạch là yếu tố quyết định.

Theo báo cáo, có khoảng 20 – 25% trường hợp chuẩn bị không đạt yêu cầu, làm giảm tỷ lệ phát hiện u tuyến (adenoma), tăng nguy cơ phát triển ung thư, thậm chí khiến thủ thuật thất bại, phải tiến hành lại, gây tốn kém chi phí (Johnson và cộng sự, 2014).

1. Nguyên tắc chung khi chuẩn bị đại tràng

• Phương pháp chuẩn bị được lựa chọn tùy thuộc tình trạng bệnh, chống chỉ định và khả năng dung nạp của từng người bệnh.

• Ưu tiên phương pháp uống Fortrans (Polyethylene glycol – PEG) chia liều.

• Có thể phối hợp Bisacodyl hoặc thuốc thụt phân theo chỉ định bác sĩ.

• Một số trường hợp rối loạn nuốt có thể phải đặt ống sonde mũi – dạ dày để chuẩn bị.

2. Các trường hợp chống chỉ định uống thuốc chuẩn bị

• Tắc ruột, thủng ruột.

• Viêm ruột nặng.

• Bệnh nhân đang trong giai đoạn cấp tính (cần bác sĩ cân nhắc lợi ích/nguy cơ).
  Trong các trường hợp này, thường áp dụng thụt rửa nước qua hậu môn để thay thế.

3. Lưu ý ở bệnh nhân có bệnh phối hợp

Những trường hợp sau cần có hướng dẫn trực tiếp từ bác sĩ nội soi:

• Bệnh tim mạch (thiếu máu cơ tim, tăng huyết áp).

• Suy thận, bệnh gan mất bù, cổ trướng.

• Tiền sử chuẩn bị không sạch, táo bón kéo dài, rối loạn điện giải.

• Tiểu đường, chấn thương cột sống, bệnh lý đường tiêu hóa (IBD tiến triển, viêm ruột cấp).

• Người cao tuổi, suy kiệt, rối loạn nhận thức hoặc rối loạn nuốt.

• Sau phẫu thuật giảm cân.

4. Chế độ ăn trước khi nội soi

• 3 ngày trước nội soi: Ăn chế độ giảm chất xơ; tránh hoa quả có hạt (ổi, thanh long, dưa lê…).

• Trước ngày nội soi: Uống thuốc tẩy phân theo hướng dẫn.

• Nếu có gây mê: Ngừng thuốc tẩy phân ít nhất 2 giờ trước thủ thuật.

• Nhịn ăn uống hoàn toàn: 6 – 8 giờ trước nội soi có gây mê.

• Trong quá trình chuẩn bị: nên đi lại, xoa bụng theo chiều kim đồng hồ để kích thích nhu động ruột.

Tiêu chuẩn sạch phân: đi ngoài 7 – 10 lần, lần cuối chỉ còn dịch trong, không có cặn phân.

5. Hướng dẫn sử dụng một số thuốc tẩy phân

Fortrans (Polyethylene glycol – PEG) – dạng gói bột

• Liều dùng: 1 gói/20 kg cân nặng (thường 3 gói).

• Cách dùng: Pha mỗi gói với 1 lít nước, uống hết trong ≤2 giờ.

• Cách chia liều:

  • Uống ½ liều tối hôm trước, ½ liều sáng hôm nội soi (ngừng nước ≥2 giờ trước thủ thuật).

  • Hoặc uống toàn bộ liều vào cùng ngày, kết thúc 4 – 6 giờ trước nội soi.

Fleet, Oferen – dạng dung dịch 45 ml

• Liều dùng: 1 lọ pha với 200 ml nước, uống hết.

• Sau đó: Uống thêm ≥3 lít nước lọc trong 1,5 – 2 giờ.

Picoprep – dạng gói bột

• Liều dùng: 2 gói chia 2 lần.

• Cách dùng:

  • Pha 1 gói với 200 ml nước, uống hết, sau đó uống thêm 2 lít nước trong 2 giờ.

  • Uống liều thứ 2 sau 6 – 8 giờ, tương tự như trên.

• Chia thời điểm:

  • Nếu soi buổi chiều: uống cả 2 liều trong cùng ngày, liều cuối trước thủ thuật 4 – 6 giờ.

  • Nếu soi buổi sáng: 1 liều tối hôm trước, 1 liều sáng hôm soi (trước 4 – 6 giờ).